Miło nam, że wpadliście z wizytą. Oferujemy podróż po jasnej, pogodnej i gościnnej ziemi łoździejskiej, a także zapoznanie się z jej świętami, tradycjami i ludźmi. Zawsze będziecie mile widziani w naszych stronach, będziecie tu mogli podróżować i odpoczywać na łonie natury nad licznymi jeziorami, odwiedzić park regionalny, zobaczyć ciekawe i wartościowe obiekty historyczne i kulturowe lub wziąć udział w naszych cudnych wydarzeniach tradycyjnych. A teraz zapraszamy do bliższego zapoznania się z Łoździejami oraz ich historią, przyrodą i miejscami, które należy odwiedzić.
Samorząd rejonu łoździejskiego mieści się w południowo-zachodniej Litwie, niedaleko granicy z Polską i Białorusią. Łoździeje (lit. Lazdijai) to ważne miasto pogranicza z Rzeczpospolitą Polską i pierwszy most do Europy. Jego nazwa pochodzi od rzeczki Lazdija (nazywanej też Raišupis), która przepływa przez miasto. Z kolei nazwa Raišupis ma pochodzenie jaćwieskie i było ono związane ze słowem riešutas oznaczającym orzech. Ponieważ na Litwie orzechy rosną na leszczynach (lit. lazdynas), być może dlatego rzeczkę nazwano Lazdija, a od niej – miasto. W 1560 r., gdy Litwą władał wielki książę Zygmunt August, nad Lazdiją wydzielono skrawek ziemi pod budowę miasta. Łoździeje kształtowały się na skrzyżowaniu trzech dróg, od którego później rozwijały się równomiernie we wszystkie strony. W 1597 r. król Zygmunt Waza nadał Łoździejom prawo magdeburskie (miejskie). W dokumencie, którym nadano Łoździejom ten przywilej, narysowana jest też pieczęć miasta – herb: łoś, a pod nim trzy klucze na czerwonym tle. Został on odtworzony w 1994 r. i od tego czasu stał się nie tylko symbolem miasta, ale również całego samorządu rejonowego, którego centrum administracyjnym są Łoździeje.
W rejonie łoździejskim znajduje się ponad sto pięćdziesiąt jezior, a największymi z nich są Duś (lit. Dusia), Metele (lit. Metelys) i Paserniki (lit. Seirijis). Na obrzeżach rejonu płynie największa rzeka Litwy – Niemen, na południowych obrzeżach – Biała Hańcza i Seira. Region jest bogaty w przepiękne krajobrazy, znajduje się tu aż 21 grodzisk i dwa parki regionalne: Metelski i Wiejsiejski.
Metelski Park Regionalny, znajdujący się pomiędzy dwoma największymi jeziorami Dzukii – Duś i Metele, jest największym obszarem turystyki kulturalnej w rejonie łoździejskim. Park został założony w 1992 r. w celu ochrony wielkich jezior południowej Litwy, ich okolic, krajobrazu, wartości dziedzictwa kulturalnego, swoistej flory i fauny, a także ważnych miejsc wylęgu ptaków wodnych i ich odpoczynku w trakcie migracji. W tym parku regionalnym nie brakuje unikalnych walorów przyrodniczych. Schronienie znajduje tu nawet 113 gatunków zwierząt i roślin wpisanych do czerwonej księgi Litwy. Na terenie parku żyją wyjątkowo rzadkie, chronione w Europie żółwie błotne, które są symbolem parku regionalnego. Można tu zapoznać się nie tylko z rzadkimi roślinami i zwierzętami, ale także z bogatym dziedzictwem kulturowym. Tereny tego parku regionalnego w XIII w. zamieszkiwało jedno z plemion bałtyckich – Jaćwingowie. Dawniej w miasteczku Metele (lit. Meteliai) znajdywał się dwór królewski, który w 1549 r. Zygmunt August zapisał swojej żonie, Barbarze Radziwiłłównie. Później Metelami zarządzali Sapiehowie. Miejsce to jest bogate w dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe; przykładami są: grodzisko w Przełomszczyźnie (lit. Prelomciškė), diecezjalna świątynia krzyży Najświętszej Marii Dziewicy Królowej Różańca (Krzyże) we wsi Staigūnai, Centrum Turystyczne Metelskiego Parku Regionalnego czy Kościół Przemienienia Pańskiego w Metelach. Dziedzictwem przyrodniczym są zaś dęby lasu Širvintas (Wielki i Dziuplasty), które mają ponad 400 lat.
Wiejsiejski Park Narodowy jest prawdziwym kompleksem szumiących sosen i jezior. Składa się on z jezior wiejsiejskich, kopciowskich, szławanckich oraz walorów botanicznych międzyjezierza jezior Szławantelis (lit. Šlavantėlis) i Lunialis (lit. Liūnelis). Tworzą go też parki dworskie w Wiejsiejach i Justianowie (lit. Vainežeris), Katedra Dzukijska – kościół Św. Jerzego w Wiejsiejach i dawna fortyfikacja obronna w miejscowości Vainežeris. Dumą parku jest rzekotka drzewna – jeden z symboli parku regionalnego. Tak rzadkie gatunki i ich populacje, jak w międzyjezierzu szławantelskim i lunialskim, nigdzie indziej na Litwie nie występują. Pod ochroną znajduje się jedyna na Litwie populacja gółki wonnej. Ten reliktowy gatunek rośnie razem z bardzo rzadką rośliną występującą tylko w tym miejscu – kosatką kielichową. Występują tu również żółwie błotne. Parki dworskie w Wiejsiejach i Justianowie są wyjątkowe. Akcentem parku dworskiego Justianowo są owalne aleje stuletnich lip, klonów i grabów, a w Wiejsiejach – 200-letni, wysoki na 30 metrów i o obwodzie 5 metrów jesion oraz krąg złożony z 21 lip.
Rejon łoździejski sławi nie tylko interesujące dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe, ale także mieszkający tu ludzie i ich historia. W szkole w Łoździejach pod koniec XIX w. i na początku XX w. dyrektorem był jeden z najsłynniejszych działaczy nawołujących naród litewski do samodzielnego życia, ksiądz, poeta i pedagog Motiejus Gustaitis. W latach 1928–1931 w Łoździejach nauczała największa litewska liryczka, poetka Salomėja Nėris. Zachował się dom, w którym mieszkała – ten sam, w którym do tego czasu żył już M. Gustaitis. Obecnie mieści się tu Muzeum Łoździejczyzny, a w nim – ekspozycja poświęcona S. Nėris. Emilia Plater, uczestniczka powstania listopadowego, kapitan, znana jako „litewska Joanna d’Arc”, zasłynęła również w rejonie łoździejskim podczas starcia w lasach lejpuńsko-kopciowskich. Na początku powstania razem z kuzynem zgromadziła powstańców z okolic Dusiatów (lit. Dusetos), przewodziła grupie kilkuset żołnierzy i sama walczyła w pierwszych szeregach powstańczych. Wieść o odwadze Emilii Plater obiegła całą Litwę. Niestety, E. Plater zmarła w wyniku choroby. Jej ciało zostało przetransportowane rzeką Białą Hańczą do kościoła w Kopciowie (lit. Kapčiamiestis) i pochowane na tamtejszym cmentarzu. Ku pamięci E. Plater na cmentarzu i w centrum miasta wzniesiono pomnik. Jeszcze jednym znanym mieszkańcem Łoździejczyzny był twórca języka esperanto, Ludwik Łazarz Zamenhof. Urodzony w Białymstoku, w rodzinie Żydów litewskiego pochodzenia, L. Zamenhof w 1885 r. ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim i zdobył stopień doktora. Ponieważ w Wiejsiejach mieszkała jego siostra z mężem, przeprowadził się do nich i odbył praktykę jako okulista. Tutaj Zamenhof sporządził materiały do podręcznika stworzonego przez siebie języka esperanto i ukończył pracę nad nim, dlatego Wiejsieje należycie uznawane są za ojczyznę esperanto. Inną wybitną osobistością Łoździej jest jeden z najbardziej znanych litewskich partyzantów, sygnatariusz deklaracji niepodległości Litwy z 16 lutego 1949 r. – Adolfas Ramanauskas ps. „Vanagas”, który mieszkał we wsi Bielańce (lit. Bielėnai) (rejon łoździejski) i ukończył gimnazjum w Łoździejach. Gdy zaczęła się druga okupacja radziecka, został partyzantem i został wybrany dowódcą oddziału partyzanckiego Obszaru Południowego. Obecnie w Łoździejach, na placu ochrzczonym jego imieniem, stoi pomnik ku pamięci Adolfasa Ramanauskasa „Vanagasa”; znajduje się on w samym centrum miasta, naprzeciwko kościoła Św. Anny.
W Łoździejach co roku odbywa się wiele ciekawych wydarzeń tradycyjnych, przyciągających wielu turystów. Są to międzynarodowe święto „Pograniczna fiesta”, rocznica bitwy pod Kalniszkami (lit. Kalniškė), święto Św. Anny, Noc Kupały, festiwal muzyki organowej, święto „Łoździejska jesień”, festiwal kapeli ludowych „Nawet wieczorek” i inne. Tradycyjna międzynarodowa „Pograniczna fiesta” corocznie przyciąga tysiące widzów oraz uczestników nie tylko z różnych rejonów naszego kraju, ale również gości zagranicznych, z Polski, Łotwy, Białorusi, Gruzji i Ukrainy. Rocznica bitwy pod Kalniszkami to coroczne wydarzenie, poświęcone jednemu z największych starć partyzantów z wojskiem radzieckim, które miało miejsce w Lesie Kalniskim w 1945 r. Inne wielkie i ciekawe święto tradycyjne rejonu łoździejskiego to dzień Św. Anny, organizowany w przepięknym miejscu, niedaleko grodziska w Przełomszczyźnie, nad brzegiem jeziora Duś. Na wydarzeniach w naszych stronach zawsze będziecie mile widziani. Zapraszamy też do odwiedzenia Łoździej i ich czarujących okolic, bogatych w dziedzictwo historyczne i kulturowe. Do zobaczenia na Łoździejszczyźnie!
